Türkiye’de tek partili dönemin sona erişi her ne kadar parti 1946 da kurulsa da 1950 yılında yapılan seçimleri Demokrat Parti’nin kazanması olarak kabul edilir. Bu seçimler Türkiye için bir dönüm noktasıdır.
Giresun Üniversitesi Öğretim Görevlisi Mevlüt Kaya 13. eseri Tek Parti Döneminde Görele kitabıyla yöremizin geniş bir coğrafyasına ışık tutmuştur. Kitap o dönem henüz ilçe olmayan ve bucak olarak Görele’ye bağlı olan Eynesil ve Çanakçı’ yı da kapsamaktadır.
Mevlüt Kaya daha 2007 yılında Karadeniz Teknik Üniversitesi Giresun Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü öğrencisiyken ilk kitabı, Bir Çepni Köyü Tarihi ve Kültürü isimli eserini yayınlamıştı.
Espiye’nin Çepni köyü Mevlüt Kaya’nın doğduğu ve ilkokulu okuduğu kendi köyüydü. Ortaokulu ve liseyi Espiye’de tamamladı. Öğrenciliğinin ilk yıllarından itibaren Giresun yöresi ve Karadeniz tarihi- kültürü, Türk boylarının bölgedeki dağılımı, yer adlarının etimolojisi, geçmişte yaşanan ekonomik bunalımlar, Doğu Karadeniz de göçler, Ermeni meselesi, Anadolu da yangınlar, Anadolu folkloru ve Türk Dünyası üzerine araştırmalar yaptı.
Yazarın kitaplarını burada sırlamadan 2023 yılında Arı Sanat Yayınları’ndan çıkan 253 sayfalık büyük boy kitabını değerlendirmek istiyoruz.
Mevlüt Kaya yerel gazete ve dergilerde çıkan yazılarıyla da tanınıyor.
Önsözde kitap içeriğini özetleyen Mevlüt Kaya Görele’nin kısa bir tarihçesini yazdıktan sonra 1952 yılına kadar ilçeyle ilgili sayfalar dolusu bilgiler aktarmış. Tarihi fotoğraf ve o döneme ait gazete haberlerini derlemiş. Yorucu bir arşiv taraması yapmış. Bölgeyle ilgi tam bir kaynak eser oluşturmuş.
Yörenin sosyal, ekonomik ve siyasal geçmişini merak edenler ve araştırma yapacaklar için çok önemli bir kaynak bu kitap.
Kitap belediye faaliyetleri ve kazadaki gelişmeler bölümüyle devam ediyor. 6 Haziran 1933 tarihli Vatan gazetesinin haberine göre Görele’de ticarethaneden çok kahvehane varmış. Bir de 2 Mayıs 1940 tarihli bir gazete haberinde Görele’de petrol bulundu haberi var.
Bir sonraki bölümde Eynesil bucağının genel durumu ele alınmış. Daha sonra Görele’deki siyasi gelişmeler işlenmiş. 1952 de İnönü Halil Gürel’in evine misafir olmuş.
İlçenin o yıllardaki ekonomik durumu 5. bölümde incelenmiş. Yine 1935 yılında çıkan bir gazetede Görele’de hamsiden on yedi türlü yemek yapıldığı yazılı. Bir sonraki bölümde fındık ve daha sonra da karayolu ulaşımı masaya yatırılmış. Deniz ulaşımı ve vapurlar bir başka bölümün konusunu oluşturuyor.
Elektrik ve aydınlatma, deprem, sağlık işleri, spor faaliyetleri, asayiş, okullar –eğitim-öğretim-kültür başlıklarıyla devam eden kitapta 1936 da kâğıt oyunlarının yasaklandığı haberine ve 1930 lu yıllarda kurulan Yeşilyalı İdman Ocağı oyuncularının ve yöneticilerinin fotoğrafına yer verilmiş. Genişçe yer verilen eğitim bölüne 1945-1946 Görele Ortaokulunu fotoğrafı eklenmiş.
Kitabın 15. Bölümünde yeni harflerin öğretilmesi, bir sonraki bölümde bayramlar ve anmalar ve 17. Bölümde kurumsal faaliyetler ve sosyal yardımlaşmaya değinmiş Mevlüt Kaya. Bu bölümün alt başlıklarını Kızılay, Çocuk Esirgeme Kurumu, Halkevleri ve Türk Hava Kurumu faaliyetleri oluşturuyor. Yardım yapanların isim listesi yer bulmuş.
Kitabın son bölümünü Telgraf-Telefon çalışmaları ve Kemal Gürses’in Yenikapı eğlenceleri oluşturuyor. Ekler ve tarihi fotoğraflarla tamamlanan kaynak esere bazı belgeler ve kaynak olarak yararlandığı eserlerin listesini eklemiş yazar.
Aslında her bölüm başlı başına bir kitap kadar değerli ve her bölüm başlı başına kaynak olacak kadar zengin… Biz bir gazete yazımızda sadece bölüm adlarını ancak yer verebildik. Kitabın tamamını okumayı tavsiye ediyoruz.
Bundan sonraki süreçte Mevlüt Kaya imzalı nice kitaplar bekliyoruz. Bu birikim oldukça beklenen kitapların yazılması zor olmayacaktır. Emeğinize sağlık.