İki gündür haberlerde ülkemizde yeteri kadar aşının bulunmadığı, Halk Sağlığı birimlerine aşıların dikkatli kullanılması doğrultusunda talimatların gönderildiğini dinledim. Çok dikkatimi çekti. Eğer yeteri kadar aşımız yoksa halkımızın özellikle çocuklarımızın sağlığı tehlikede demektir. Cumhuriyetin ilk yıllarında bütün yoksulluğuna rağmen genç Cumhuriyetimiz HIFZISSIHA ENTTÜMÜZ le ihtiyacı olan ülkelere bile aşı ihraç ettiğimizi biliyoruz. Hatta Tarih Derslerimde bu gelişmeleri öğrencilerime bizzat anlatan bir öğretmenim. Bu tehlikeli ve üzücü olduğu kadar tedirgin duruma nasıl geldiğimizi düşünürken HIFZISSIHHA ENSTİTÜSÜ hakkında kısa bir şeyler yazma gereğini duydum. Hıfzıssıhha Enstitüsü, Sağlık Bakanlığına bağlı sağlam insan hasta olmasın ve korunması için gereken tedbirleri alan, koruyucu sağlık hizmeti veren bir kurumdur. Osmanlı Devlet adamları bile Batıdaki sağlık konusundaki gelişmeleri dikkatle takip etmişlerdir. 1801 de ilk defa çiçek aşısı ve 1831 de ise ilk karantina uygulaması uygulamışlardır. 1841-1842 yıllarında Tıbbiye Okulunda ilk defa İlm- i Hıfzıssıhha dersleri okutulmaya başlanmıştır. 18 Mayıs 1885 yılında ilk defa Çiçek Aşısı kanunu yayınlanmıştır. 1885 yılında PASTÖR tarafından bulunan Kuduz aşısı 1886 yılında Osmanlı ülkesine getirilmiştir. 1892 yılında Devlet Kurumu olarak Aşı Evi (Telkinhane -i Şahane ) kurulmuştur. Bu aşı evlerinin yerine Cumhuriyet Döneminde Atatürk ‘ün talimatı ile Sağlık Bakanlığının bünyesinde Refik Saydamın çalışmaları ile 1928 yılında “REFUK SAYDAM HIFZISSIHHA ENSTİTÜSÜ” kuruldu. 1931 yılında BCG (Verem Aşısı) üretimine başlandı. 1932 yılında ülkenin ihtiyacı olacak kadar serum üretilerek serum ithalatı durduruldu. 1933 yılında Kuduz aşısı üretimine başlandı. 1934 yılında Çiçek aşısı üretimine başlanarak ülkenin ihtiyacı karşılandı. 1937 yılında Kuduz serumu üretimine başlandı. 1940 yılında ÇİN de ortaya çıkan KOLERA salgını sırasında ÇİN e Kolera aşısı gönderildi. 1920-1921 yıllarında İstanbul işgal altında iken üretilen 220.000 doz ÇİÇEK aşıları İngiltere, Fransa ve ABD ye gönderildi. İkinci Dünya Savaşı sırasında çok sayıda ülkenin TİFUS AŞISI ihtiyacı karşılanmıştır. Ülkemizde en zor en yoksul dönemimizde kurulan halkımızın sağlık ihtiyacını karşılayan, hatta Dünya Halklarına da aşı ihraç eden bu kurumumuz, dışa bağımlığın göstergesi olarak 1997 yılında aşı üretim tesislerinin faaliyetleri durduruldu. 1999 yılında aşı üretim tesisleri kapatıldı. 2004 yılında Manisa Tavuk Hastalıkları ve aşı üretimi enstitüsü Bakanlar Kurulu kararı ile kapatıldı. Pandemi Grip Salgını) döneminde ÇİN den gelen aşının geçmişte bizim gönderdiğimiz aşıların karşılığı olduğu basında yer almış hatta değişik dedikodulara neden olmuştu. 2.Kasım. 2011 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan 663 sayılı kararname ile Hıfzıssıhha Enstitüsü tamamen kapatıldı. İlginç bir uygulama dikkatimi çekti. Mercimeğin anavatanı Güney Doğu Anadolu Bölgemiz olduğu halde Mercimeği dışarıdan ithal etmemiz, 1963 yılına kadar Buğday üreten bir ülke olarak bu gün buğdayı dışarıdan almamız. Zeytinin ana vatanı ülkemiz olmasına rağmen Zeytinde üretimin düşürüldüğü, Hayvancılık için en verimli meralara sahip olmamıza rağmen ET i dışarıdan ithal etmiş olmamız sanırım ülkemizin içine düşürüldüğü durumu belirtmektedir. Başta tarım, ziraat ve hayvancılığın atıl hale getirilmesi ilaç ve aşı dada dışa nasıl bağlı olduğumuzu yıllarca uygulanan yanlış devlet politikasının neden olduğu görülmektedir. Sağlıklı, demokrasiyi özümlemiş, bilimi rehber edinmiş bir toplum dileklerimle sağlıcakla kalınız. 18.07.2024 Hüseyin ÇAKICI Emekli Tarih Öğretmeni Görele Belediye Meclis Üyesi